چیرۆكی‮ ‬كۆچبەرانی‮ ‬رێگەی‮ ‬مەرگ بەمەبەستی‮ ‬گەیشتن بە ئەورووپا كۆچیانكرد و بوونە خۆراكی‮ ‬ماسییەكانی‮ ‬دەریا

خەبات‮: ‬سلێمانی
زۆر جار نائومێدی‮ ‬و بێكاری‮ ‬لەنێو كۆمەڵگەدا دەبێتە نەخۆشییەك و پەلوپۆی‮ ‬كایەكانی‮ ‬لەناو دەبات،‮ ‬هەژاری،‮ ‬گەندەڵی‮ ‬و بێ ئومێدی‮ ‬لە نێو چینی‮ ‬گەنجاندا‮ ‬یەكێكن هۆكارەكانی‮ ‬كۆچی‮ ‬گەنجان بەلێشاو بۆ دەرەوەی‮ ‬وڵات‮. ‬لەگەڵ دروست بوونی‮ ‬شەڕی‮ ‬داعش و قەیرانی‮ ‬ئابووری‮ ‬كە بەرۆكی‮ ‬هەرێمی‮ ‬كوردستانی‮ ‬گرتەوە،‮ ‬شەپۆلێكی‮ ‬تری‮ ‬كۆچ لە هەرێمەوە بۆ ئەورووپا و وڵاتانی‮ ‬رۆژئاوا دەستی‮ ‬پێكرد‮.‬ رێڕەوی‮ ‬كۆچەكە بریتین لە وڵاتانی‮ ‬توركیا،‮ ‬یۆنان،‮ ‬ئیتاڵیا و پاشان وڵاتانی‮ ‬تری‮ ‬ئەورووپا و رۆژئاوا‮. ‬لەكاتی‮ ‬ئەو گەشتەدا كە لە نائومێدیەوە بەئومێدی‮ ‬گەیشتن بە هیوا ئەنجام دەدرێت،‮ ‬زۆر رێگەی‮ ‬سەخت دێتە بەردەم كۆچبەرانی‮ ‬نایاسایی،‮ ‬كە ناچاریان دەكات خۆیان بدەنە دەست قاچاخچیەكانی‮ ‬مرۆڤ،‮ ‬لەوێوە رووبەڕووی‮ ‬مامەڵەی‮ ‬نەشیاو دەبنەوە،‮ ‬ئەمە جگە لەوەی‮ ‬چەندین رێگەی‮ ‬مەترسی‮ ‬وشكانی‮ ‬و ئاویی‮ ‬دەبڕن‮.‬ هەندێك لە كۆچبەران لەرێگەی‮ ‬ئاوییەوە هەوڵ دەدەن خۆیان بگەیەننە وێستگەكانی‮ ‬تری‮ ‬رێڕەوی‮ ‬كۆچەكەیان،‮ ‬ناچار دەبن لە ئاوی‮ ‬دەریاكانی‮ ‬ئیجە،‮ ‬و ئایۆن بدەن تاكو لە توركیا و بپەڕنەوە بۆ‮ ‬یۆنان و لەوێشەوە بۆ ئیتاڵیا‮.‬ تا ئێستا چەندین رووداوی‮ ‬نقوم بوونی‮ ‬بەلەم لەو دەریایەدا روویان داوە،‮ ‬لەوانە لە‮ ‬11ی‮ ‬كانوونی‮ ‬دووەمی‮ ‬2020دا بەلەمێك بە‮ ‬23 سەرنشینەوە نقومی‮ ‬دەریای‮ ‬ئایۆن بوو،‮ ‬دواتر تەرمی‮ ‬5 ‮ ‬لە كۆچبەرانی‮ ‬نایاسایی‮ ‬دۆزرانەوە و‮ ‬3ی‮ ‬دیكەیان رزگار كران و تا ئێستاش‮ ‬15 لەوانە بێسەروشوێنن‮. ‬ كەسوكاری‮ ‬3 ‮ ‬لەو كۆچبەرانەی‮ ‬رێگای‮ ‬هەندەرانیان هەڵبژارد،‮ ‬لەم بەداداچوونەدا قسەی‮ ‬خۆیان دەكەن بەو مەبەستەی‮ ‬بتوانن لە رێگەی‮ ‬میدیاكانەوە سۆراغی‮ ‬كەسە بێسەرو شوێنبووەكانیان بكەن‮.‬ ئامینە فەتاح‮: ‬چەندین جار شارەوانی‮ ‬عەرەبانەكەیان لێ دەسەند و دەیانشكاند نەیاندەهێشت كاسبیەك بكات،‮ ‬بۆیە كوڕەكەم رێگای‮ ‬هەندەرانی‮ ‬هەڵبژارد ئامینە فەتاح دایكی‮ ‬یەكێكە لەو بێسەروشوێنەكانی‮ ‬رووداوی‮ ‬نقوم بوونی‮ ‬بەلەمەكە و بە دەنگێكی‮ ‬پڕ‮ ‬گڕیانەوە باس لە دوایین پەیوەندی‮ ‬خۆیی‮ ‬و كوڕە‮ ‬23 ‮ ‬ساڵانەكەی‮ ‬دەكات،‮ ‬بەناوی‮ ‬شیروان ئەحمەد عەبدولقادرەوە و دەڵێت‮: ‬كوڕەكەم لەبەرنەبوونی‮ ‬تا پۆلی‮ ‬7ی‮ ‬خوێند،‮ ‬دواتر ناچاربوو بچێتە بازاڕ‮ ‬كاسبی‮ ‬بكات و دەستی‮ ‬دایە عەرەبانەیەك و سەرقاڵی‮ ‬پاقلە فرۆشتن بوو‮.‬ ئامینە باس لەوە دەكات كە شیروانی‮ ‬كوڕی‮ ‬لە سلێمانی‮ ‬سەرقاڵی‮ ‬دەستگێڕی‮ ‬بووە و عەرەبانەی‮ ‬پێ بووە و چەندین جار لەلایەن پۆلیسەوە عەرەبانەكەی‮ ‬دەستی‮ ‬بەسەرداگیراوە‮ ‬یان شكێندراوە،‮ ‬هیچ مووچەیەكی‮ ‬نەبووە،‮ ‬بۆیە بڕیاری‮ ‬دا كە بڕوات بۆ هەندەران و دەڵێت‮: ‬چەندین جار شارەوانی‮ ‬عەرەبانەكەیان لێ دەسەند،‮ ‬لێیان دەشكاند نەیاندەهێشت كاسبیەك بكات،‮ ‬لەگەڵ باوكیدا عەرەبانەیان پێبوو،‮ ‬باوكی‮ ‬سەوزەی‮ ‬دەفرۆشت،‮ ‬خۆیشی‮ ‬پاقلە،‮ ‬ماوەیەكی‮ ‬زۆر باوكی‮ ‬پەكی‮ ‬كەوتووە،‮ ‬ئەم هەواڵەشی‮ ‬بیستووە هێندەی‮ ‬تر باوكی‮ ‬پەكی‮ ‬كەوتووە،‮ ‬یەك دینارمان بۆ پەیدا ناكرێت،‮ ‬بەقەرز پارەمان بۆ پەیدا كرد تاكو پێی‮ ‬بڕوات‮.‬ ئامینە فەتاح ئاماژە بەوە دەكات كە شیروان‮-‬ی‮ ‬بێسەروشوێن لە‮ ‬25ی‮ ‬ئەیلوولی‮ ‬ساڵی‮ ‬رابردووەوە بەڕێكەوتووە بۆ هەندەران و بڕی‮ ‬7700دۆلاریان بۆ خەواندووە تاكو لە‮ ‬یۆنانەوە بە بەلەم بچێتە ئیتاڵیاو دەڵێت‮: ‬كوڕەكەی‮ ‬من لە‮ ‬25ی‮ ‬ئەیلوولی‮ ‬ساڵی‮ ‬پارەوە رۆیشت،‮ ‬4 مانگی‮ ‬پێچوو،‮ ‬دوایین جار لە‮ ‬10ی‮ ‬كانوونی‮ ‬دووەمی‮ ‬ئەمساڵ قسەمان لەگەڵ كرد پارەمان بۆ خەواند كەبڕی‮ ‬7700 دۆلار دەبوو،‮ ‬گووتی‮ ‬بە‮ ‬یەخت دەڕۆم،‮ ‬قاچاخچیەكە ناوی‮ ‬نەوشیروانە،‮ ‬پێی‮ ‬گوتین‮ ‬یەختەكەمان باشە و ناشكێ،‮ ‬ئیتر لە11ی‮ ‬مانگی‮ ‬رابردووەوە هیچ هەواڵی‮ ‬نییە‮.‬ ئامینە باس لە دوایین پەیوەندی‮ ‬خۆی‮ ‬و كوڕە بێسەروشوێنەكەی‮ ‬دەكات كە دوایین جار لەناو پاسێكدا لە‮ ‬یۆنان قسەیان كردووە پێكەوە و لەوكاتەوە دەنگی‮ ‬نییە و دەڵێت‮: ‬شێروان بەنیاز بوو لە‮ ‬یۆنانەوە بچێت بۆ ئیتاڵیا،‮ ‬دوایین جار لە‮ ‬10ی‮ ‬كانوونی‮ ‬دووەمدا قسەمان كرد‮. ‬عەسرەكەی‮ ‬قسەمان كرد گوتی‮ ‬لەناو پاسداین دەچین بەرەو لای‮ ‬دەریاكە و دەڕۆین بە‮ ‬یەخت،‮ ‬ئیتر هێڵی‮ ‬پەیوەندی‮ ‬مۆبایلەكەی‮ ‬پچڕاو دەنگی‮ ‬نەما،‮ ‬چیتر نامەی‮ ‬نەنارد بڵێت وا گەیشتینە‮ ‬یەختەكە‮ ‬یان ئاوەكە،‮ ‬تاكو ئێستا هەرچاوەرێین‮.‬ دایكی‮ ‬شێروان باس لەوە دەكات كە كوڕەكەی‮ ‬لەگەڵ هاوڕێیەكیدا بووە بەناوی‮ ‬زانكۆ خەڵكی‮ ‬سەیدسادقە و ئێستا هەردووكیان بێسەروشوێنن،‮ ‬بەڵام هیچ هاوەڵێكیان لەنێو ئەو‮ ‬5 تەرمانەدا نەبوون كە ماوەكانی‮ ‬پێشتر هێنراونەتەوە هەرێمی‮ ‬كوردستان‮.‬ خەدیجە فەتاح كە خوشكی‮ ‬ئامینەیە ئاماژە بەوە دەكات كە خوشكەكەی‮ ‬هیچ گوزەرانێكیان نەماوە،‮ ‬هەر جەرەسێك لێ دەدرێت،‮ ‬یان دەرگا لێدەدرێت،‮ ‬ئەمان رادەچڵەكن وا دەزانن كوڕەكەیانە،‮ ‬یان هەواڵی‮ ‬گەڕانەوەی‮ ‬كوڕەكەیان پێ دەدەن و داوا دەكات كە ئەگەر ئێسك و پروسكیشی‮ ‬بێت،‮ ‬بەڵام بۆی‮ ‬بهێننەوە،‮ ‬تاكو چیتر چاوەڕێی‮ ‬كوڕەكەیان نەكەن،‮ ‬چاولەدەرگا نەبن بە ئومێدەوە‮.‬ لازۆی‮ ‬4 ‮ ‬ساڵان بێئاگایە لەوەی‮ ‬كە باوكی‮ ‬بێسەروشوێنە،‮ ‬پێان گووتووە رۆیشتۆتە هەندەران،‮ ‬ئەویش بەردەوام داوای‮ ‬باوكی‮ ‬دەكات شوان حەمە ئەمین‮ (‬30 ‮ ‬ساڵ‮) ‬،‮ ‬لەدوای‮ ‬خۆی‮ ‬دوو منداڵی‮ ‬4 ‮ ‬ساڵان و‮ ‬2 ‮ ‬ساڵەی‮ ‬بەجێهێشتووە،‮ ‬لازۆی‮ ‬كوڕی‮ ‬ئێستاش بێ ئاگایە لەوەی‮ ‬باوكی‮ ‬چی‮ ‬بەسەر هاتووە‮.‬ شوان لەگەڵ ژنبرایەكیدا بەناوی‮ ‬دیاری‮ ‬سابیر‮ (‬24 ‮ ‬ساڵ‮ )‬رێگەی‮ ‬هەندەران دەگرنە بەر،‮ ‬بڕیاربووە‮ ‬11ی‮ ‬كانوونی‮ ‬دووەمی‮ ‬ئەمساڵ لە‮ ‬یۆنان سواری‮ ‬یەختێك ببن و بەرەو ئیتاڵیا بەڕێ بكەون،‮ ‬بەڵام لە‮ ‬10ی‮ ‬مانگی‮ ‬رابردووەوە هیچ هەواڵێكیان نییە‮. ‬ لازۆی‮ ‬4 ‮ ‬ساڵانە كوڕی‮ ‬شوان‮ -‬یەو ئەو بێئاگایە لەوەی‮ ‬كە باوكی‮ ‬بێسەروشوێنە،‮ ‬كەسوكاری‮ ‬پێیان گووتووە،‮ ‬رۆیشتۆتە هەندەران تاكو دواتر تۆ رابكێشێت‮.‬ لە لێدوانێكدا شەوبۆ رەشید،‮ ‬دایكی‮ ‬دیاری‮ ‬سابیر ئاماژە بەوە دەكات كوڕەكەی‮ ‬لەگەڵ زاواكەیاندا بەناوی‮ ‬شوان حەمە ئەمین،‮ ‬بەهۆی‮ ‬كەمدەرامەتیەوە رێگەی‮ ‬هەندەرانیان هەڵبژارد و دەڵێت‮: ‬شوانە لە بەڕێوەبەرێتی‮ ‬پۆلیسی‮ ‬فریاكەوتنی‮ ‬دووكان كارمەند بوو،‮ ‬دیاری‮-‬ش بەگرێبەست كارمەندی‮ ‬شارەوانی‮ ‬دووكان بوو،‮ ‬لەبەر كەمی‮ ‬بژێوی‮ ‬ژیانیان ملی‮ ‬رێگایان بەرەو هەندەران گرتەبەر‮.‬ لە دوایین نامەدا نووسییان كەمێكی‮ ‬تر دەچین سواری‮ ‬یەختەكە دەبین،‮ ‬كە داخڵ بووین نامەیەكی‮ ‬ترتان بۆ دەنێرین،‮ ‬بەڵام چیتر ئەو نامەیەیان بۆ نەناردین ناوبراو ئاماژەی‮ ‬بەوەدا كە‮ ‬10ی‮ ‬مانگ نامەیەكیان نارد گوایا تۆزێكی‮ ‬تر دەچن سواری‮ ‬یەختێك دەبن تاكو لە‮ ‬یۆنانەوە بچنە ئیتاڵیا و گوتی‮: ‬لە نامەكەدا نووسییان دەچین بۆلای‮ ‬دەریا سواری‮ ‬یەختەكە دەبین كە داخڵ بووین نامەیەكی‮ ‬ترتان بۆ دەنێرین‮. ‬بەڵام ئەو نامەیەیان بۆ نەناردووین‮.‬ لەباسی‮ ‬دوایین پەیوەندی‮ ‬تەلەفۆنیدا شەوبۆ ئاماژە بەوە دەكات رۆژی‮ ‬پێش رووداوەكەبوو،‮ ‬تەلەفۆنیان كرد و كامێرامان كردەوە و‮ ‬یەكترمان بینی‮ ‬و قسەمان كردو دەڵێت‮: ‬لە پاسێكدا بوون دەرۆیشتن بەرەو نزیك ئاوی‮ ‬دەریاكە لە شاری‮ ‬سالۆنیكی‮ ‬یۆنان،‮ ‬كامێراكەیان كردبوویەوە،‮ ‬دەمەو عەسر بوو،‮ ‬گوتیان بۆ بەیانی‮ ‬سواری‮ ‬یەخت دەبین‮. ‬ئیتر دوای‮ ‬ئەوە قسەمان نەكردەوە بەتەلەفۆن تەنها بە نامە نەبێت‮.‬ شەوبۆ ئاماژە بەوە دەكات كە زاواكەیان دوو منداڵی‮ ‬بەجێهێشتووە لەگەڵ هاوسەركەیدا،‮ ‬یەكێك لە منداڵەكانی‮ ‬بەناوی‮ ‬لازۆیە،‮ ‬بەردەوام داوای‮ ‬باوكی‮ ‬دەكات و دەڵێت‮: ‬ئەو كاتەی‮ ‬تەرمی‮ ‬نقوم بووەكانی‮ ‬تریان هێنایەوە لازۆ نەخۆش كەوت،‮ ‬ئێستا پێمان گوتووە كە باوكت لە هەندەرانە و ماوەیەكی‮ ‬تر تۆ دەبات بۆ لای‮ ‬خۆی‮.‬